istiridye mantarı Kayın mantarı (Pleurotus spp.) yetiştiriciliği

Kayın mantarı (Pleurotus spp.), şapka kısmı midye şeklinde olduğundan dolayı yurtdışında genellikle midye (oyster) mantarı olarak da anılmaktadır, Bu mantarın sapı merkezde değil yandadır. Pleurotus ostreatus (Jacq:Fr) Kummer yiyecek olarak ya da tıbbi özellikleri nedeni ile çok uzun yıllardan beri kullanılmaktadır ve ticari olarak üretimi yapılan yenilebilir mantarlar arasında önemli bir yeri vardır.

Pleurotus türleri Agaricales takımı, Tricholomataceae familyası ve Basidiomycetes sınıfında yer alırlar. Dünya üzerinde binden fazla Pleurotus türü tanımlanmıştır. Ancak bununla birlikte Pleurotus cinsinde sadece 50 kadar tür kabul edilmektedir (Chang and Miles, 2004).

Pleurotus türlerinin, besin değerleri, tıbbi özellikleri ve diğer yararlı etkileri nedeni ile bütün dünyada üretim ve tüketimi mevcuttur. Kayın mantarları, diyet lifleri ve diğer değerli besin maddeleri açısından iyi bir kaynaktır. Kayın mantarı bağışıklık sistemi üzerine de etkilidir, tümör gelişimini durdurur, içerdiği hipoglisemik ve antitrombotik aktivitelerle tümör büyümesi ve iltihabı durdurur, kan lipit konsantrasyonunu düşürür, yüksek kan basıncı ve damar tıkanıklığını önler, antimikrobiyal aktiviteye sahiptir.

Ülkemizde kavak veya kayın mantarı olarak bilinen Pleurotus türlerinin yetiştiriciliğine yönelik ilk çalışmalar 1980’li yıllarda başlamıştır.  Üzerinde çok sayıda bilimsel araştırma yapılmış olmasına rağmen, günümüzde Pleurotus mantarlarının ticari anlamda yaygın olarak yetiştiriciliği yapılmamaktadır. Bununla birlikte, piyasada son birkaç yıldır çok düşük miktarlarda üretiminin yapıldığı görülmektedir (Küçükomuzlu, 2005).

Pleurotus türleri multienzim sistemleri sayesinde çok farklı tarımsal atıklarda yetiştirilebilmektedirler. Ülkemizde kolayca bulunabilecek olan talaş, sap-saman, mısır koçanı, fındık zürufu, ayçiçeği bitkisi atıkları, yer fıstığı kabukları gibi tarımsal atıklar bu mantarın üretiminde rahatlıkla kullanılabilirler.

Pleurotus mantarlarının yaygın olarak yetiştirildiği ülkelerde, ülkelerin hammadde kaynakları ile ekonomik koşullarına göre basit sistemlerden modern sistemlere kadar çok değişik şekillerde üretimi yapılmaktadır. Üretim şekilleri aynı ülkenin değişik bölgelerinde bile farklılık göstermektedir. Basit sera koşullarında veya doğal şartlar altında yetiştirilebildiği gibi özel yetiştirme yerlerinde, askı sisteminde ya da ortamların ranzalara yerleştirildiği sistemlerde üretim yapılabilmektedir. Diğer taraftan yetiştirme ortamlarında kullanılan ham materyaller ile yetiştirme ortamlarının miktarları da yine farklılık göstermekte, üretimde 1-20 kg arasında değişen miktarlarda yetiştirme ortamları kullanılmaktadır