SHIITAKE (Lentinula edodes) (Berk .) Dünya da kültürü yapılan mantar türleri arasında gerek besin değeri ve lezzeti gerek tıp alanındaki kullanımıyla uluslararası bir üne sahiptir.
Shiitake daha çok uzak Doğu Asya ve Doğu Asya ülkelerinde üretilmektedir.Özellikle Japonya `da yetiştiriciliği bir sanat dalı olarak kabul edilmekte,yetiştirme yerlerine bir mabede gider gibi gidilmektedir.
TARİHÇESİ
Shiitake , şii ağacı (huş) mantarı anlamına gelip ,şii ağacının devrik kütükleri bu mantarın konukçusudur.Kompostları çok özel olarak hazırlanarak kültür ortamında yetiştirmekteyiz.
Uzak Doğu Asya ülkelerinde beyaz şapkalı mantardan çok daha fazla sevilen Shiitake `ye hoş kokusu ve lezzetinden dolayı çok değer verilmekte, "imparatorların yiyeceği " olarak anılmakta,uzun yaşamın sırrı,doğal bir şifa kaynağı olarak satılmakta ve geleneksel olarak düğün yemeklerinde kullanıldığı gibi afrodizyak etkisi olduğuna inanılmaktadır.
Shiitake ` nin yetiştiği yere yakın yaşayan Samurai Savaşçıları bu mantarı başkalarının toplamasını yasaklamışlardır.
İNSAN BESLENMESİNDEKİ ÖNEMİ
Uzakdoğu Asya ülkelerinde temel besin maddeleri arasında yer alan Shiitake `nin sakız gibi aromatik ve sarımsak gibi tadı bulunmakta,pişirildiğinde orjinal rengini koruduğu gibi yemeğe hoş kokulu bir lezzet vermekte,meşe ağacının kendine özgü hoş kokusu belirgin bir şekilde hissedilmektedir.
Bümyesinde bulunan guanosine-5 -monophosphate, Lenthionine ve sülfür bileşikleri Shiitake`nin aromasını oluşturmaktadır.Diğer taraftan kolaylıkla kurutlabilmekte ve kurutma işlemi mantarın aromasını yükseltmektedir.Kurutulmuş mantar ,bümyesine kolaylıkla su çekmekte ve taze haliyle aynı görünüm sağlamaktadır.Shiitake fiziksel zedelenmeye karşı oldukça dyanıklıdır ve buzdolabında iki hafta bozulmadan kalabilmesi dünya piyasasında popülerliğini her geçen gün daha da arttırmaktadır.
Genel anlamda günlükm ortalama 150-200 g mantar tüketilmesi ,protein miktarı bakımından 100 g hayvansal gıdayla alınan protein miktarıyla eşdeğer nitelik taşımaktadır.Diğer taraftan mantar proteinin %80-90 `ının insan tarafından hazmedilebilmesi, buna karşın ette bu oranın daha düşük olması (%30-40) ve bitkisel proteinin insan bünyesinde hayvansal proteinlerin yarattığı sakıncaları oluşturmaması ,mantarların önemini açıkça ortaya koymaktadır.
Shiitake besin değerinin yanında tıbbi özellikleri bakımından da oldukça dikkat çekici bir mantardır.Asya ülkelerinde doğal bir sağlık maddesi,folklorik bir ilaç olarak değerlendirilmekte ,afrodizyak etkisinin olduğuna inanılmakta ,tıbbi açıdan Ganoderma lucidium`la beraber mantarların lideri kabul edilmektedir.
Bilimsel olarak yapılan çok sayıda araşırtırmada Shiitake `nin kan dolaşımını düzenlemesi ,beyin kanamalarının ,damar setliğinin ,böbrek yetmezliğinin ,yüksek tansiyonun önlenmesinde etkili olduğu,antibakteriyel,antifungal,antiviral özelliklerinin yanında ayrıca romatizma ,soğuk algınlığı ,mide ve baş ağrısını,hepatit (B) hasatalığını iyileştirdiği ,halsizliği ortadan kaldırarak uykusuzlıuğu giderdiği,bağışıklık sistemini güçlendirdiği bildirilmektedir.
Günümüzde Shiitake antitümör aktivitesinden dolayı ciddi anlamda kanser tedavisinde kullanılmak üzere çok sayıda ülkede bir çok araştırma programında yer almaktadır.Japonya `da bu mantardan 50 kadar enzim ekstrakte edilmiştir ve bunlardan pepsin iel trypsin mide tedavisinde, asparaginase ise çocuklarda görünen kan kanserinin iyileştirilmesinde kullanılmaktadır.Diğer taraftan bünyesinde bulunan "Lentinian" adı verilen bir polisakkaritin "Sarcoma 180" katı tip tümörlerin gelişmesini durdurabilmesi dünyada bu mantara verilen daha da arttırmıştır ve kemoterapi sırasında hastaların Shiitake `yi gıda olrak tüketmeleri tavsiye edilmektedir.son yıllarda Lentinula edodes `in AIDS tedavinde kullanılmasına yönelik yoğun çalışmalar da yürütülnektedir. DEVAMINI OKU
